دیجیتالی شدن خدمات دولتی در سال‌های اخیر باعث شده که بسیاری از فرآیندهای سنتی به‌صورت اینترنتی انجام شوند. حوزه معاملات ملکی هم از این قاعده مستثنی نیست. تا چند سال پیش، بیشتر قراردادهای خرید و فروش یا اجاره به شکل دستی و غیررسمی تنظیم می‌شدند که هم ریسک بالایی داشت و هم مشکلات حقوقی زیادی ایجاد می‌کرد.
با راه‌اندازی سامانه کاتب املاک، تحول بزرگی در این زمینه رخ داد. اما سؤال اینجاست: این سامانه چه تفاوتی با سامانه‌هایی مانند ثنا یا ثبت آنی دارد؟ کدام یک کارایی بیشتری برای مشاورین املاک و مردم عادی دارند؟
نحوه ورود به سامانه کاتب املاک
پیش از بررسی مقایسه‌ای، بهتر است بدانیم ورود به کاتب چگونه انجام می‌شود. مشاورین املاک و دفاتر رسمی می‌توانند از طریق نام کاربری و رمز عبور اختصاصی وارد سیستم شوند. برای راهنمایی دقیق‌تر می‌توانید به صفحه نحوه ورود به سامانه کاتب املاک مراجعه کنید.
در کاتب، ورود تنها مخصوص کاربران مجاز است. یعنی شهروندان عادی نمی‌توانند مستقیم وارد شوند، مگر اینکه استعلام یا خدماتی از طریق دفاتر اسناد رسمی برای آن‌ها انجام شود.
ثبت نام و ورود مباشر املاک در کاتب
یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات در کاتب مربوط به مباشران است. در بسیاری از دفاتر املاک، مباشران بخش زیادی از کارهای عملیاتی را انجام می‌دهند. اما آیا این افراد می‌توانند مستقل وارد سامانه شوند؟
در پاسخ باید گفت: خیر. تنها صاحب پروانه کسب امکان ورود دارد. البته مباشران می‌توانند از حساب صاحب صنف برای انجام فرآیندها استفاده کنند. برای آشنایی بیشتر با شرایط ورود، پیشنهاد می‌شود مقاله ثبت نام و ورود مباشر املاک در کاتب را مطالعه کنید.
این تفاوت مهمی است که کاتب را از دیگر سامانه‌های مشابه متمایز می‌کند.
برطرف کردن خطای شما مشاور املاک نیستید در کاتب
در هنگام ورود، بسیاری از مشاورین با خطای معروف "شما مشاور املاک نیستید" مواجه می‌شوند. این خطا معمولاً به دلیل مغایرت در اطلاعات پروانه کسب، استفاده از شماره تلفن غیرهم‌نام یا تلاش برای ورود توسط مباشر رخ می‌دهد.
برای اینکه سریع‌تر این مشکل را حل کنید، بهترین کار مراجعه به مقاله برطرف کردن خطای شما مشاور املاک نیستید در کاتب است که جزئیات کامل رفع این خطا را توضیح داده است.
تفاوت‌های کاتب با سامانه ثنا
سامانه ثنا بیشتر برای احراز هویت الکترونیکی و دریافت ابلاغیه‌های قضایی طراحی شده است. در حالی که کاتب صرفاً برای معاملات ملکی و ثبت قراردادها کاربرد دارد.
-
ثنا: مخصوص خدمات قضایی و ثبت‌نام‌های مرتبط با قوه قضاییه
-
کاتب: مخصوص معاملات املاک، مشاورین املاک و دفاتر اسناد رسمی
بنابراین اگر هدف شما پیگیری پرونده قضایی است، باید از ثنا استفاده کنید. اما برای ثبت قرارداد اجاره یا خرید و فروش، کاتب انتخاب درست است.
تفاوت‌های کاتب با سامانه ثبت آنی
سامانه ثبت آنی، بیشتر در اختیار دفاتر اسناد رسمی است و فرآیند ثبت سند رسمی را تسهیل می‌کند. در واقع، ثبت آنی مرحله‌ای بعد از ثبت در کاتب است. یعنی ابتدا قرارداد در کاتب ثبت می‌شود و سپس برای صدور سند رسمی وارد سامانه ثبت آنی می‌شود.
به این ترتیب:
-
کاتب → ثبت قرارداد اولیه توسط مشاور املاک
-
ثبت آنی → تبدیل قرارداد به سند رسمی در دفترخانه
این دو سامانه مکمل هم هستند، نه رقیب.
مزایای اختصاصی سامانه کاتب
-
دسترسی ویژه مشاورین املاک برای ثبت قرارداد
-
صدور کد رهگیری معتبر
-
کاهش قراردادهای دستی و غیررسمی
-
ایجاد شفافیت در بازار مسکن
-
جلوگیری از معاملات تکراری یا صوری
چالش‌های موجود در کاتب
-
محدودیت برای مباشران
-
خطاهای سیستمی (مانند "شما مشاور املاک نیستید" یا "شاهکار")
-
وابستگی شدید به اینترنت پرسرعت
-
ناآشنایی برخی مشاورین املاک با فرآیندهای آنلاین
آینده کاتب و هوشمندسازی معاملات ملکی
کارشناسان معتقدند که در آینده نزدیک، کاتب به مرجع اصلی معاملات ملکی در کشور تبدیل خواهد شد. با یکپارچه‌سازی داده‌ها، امکان تقلب و جعل قراردادها تقریباً از بین خواهد رفت و بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر نهادها نیز می‌توانند به اطلاعات این سامانه دسترسی داشته باشند.
این موضوع علاوه بر شفافیت، به کاهش پرونده‌های حقوقی ناشی از اختلافات ملکی نیز کمک می‌کند.
جمع‌بندی
مقایسه بین سامانه کاتب، ثنا و ثبت آنی نشان می‌دهد که هرکدام نقش خاص خود را دارند. کاتب بیشتر بر قراردادهای ملکی تمرکز دارد، در حالی که ثنا خدمات قضایی ارائه می‌دهد و ثبت آنی برای صدور اسناد رسمی کاربرد دارد.
مشاورین املاک باید آشنایی کافی با هر سه سامانه داشته باشند اما اولویت اصلی در معاملات ملکی، استفاده صحیح از کاتب است. با یادگیری روش ورود، ثبت قرارداد و رفع خطاهای رایج، می‌توان بیشترین بهره را از این بستر قانونی و رسمی برد.
گرفتن وام بدون ضامن از بانک رسالت؛ راه نجات مالی برای افراد فاقد شرایط سنتی